Réamhrá Baineann an t-alt seo le stádas na Gaeilge i gContae an Longfoirt de réir Dhaonáireamh 1911 sna ceantair seo a leanas: Sonnach, Béal Átha na Lao, An Ráth Mór, Mainistir Leathrátha agus Bun Lathaí. Tá na ceantair i mBarúntacht an Ghránaird. Luaitear tuaisceart...
Topaic: An tSochtheangeolaíocht
Teagasc theoiric agus litríocht na haiteachta sa Ghaeilge: dúshláin, débhrí, agus deiseanna
Réamhrá: Cén mhaith dom an aiteacht? Bhí a dhá lámh scartha amach aige le mé a ghrabáil: boladh trom óil uaidh. Theann sé isteach liom. É i ngreim ioman láithreach. Mé beagnach gan anáil. Mé ar tí titim siar ar chúl mo chinn… Chuir mé mo dhá shúil trína shúile mar a...
“…Dá ndéanfainn arís é, I’d make sure that they could understand me anyhow”: Stádas agus Stair na Gaeilge i gCathair Hartford
Chuaigh na céadta míle duine ar imirce ó cheantair inar labhraíodh an Ghaeilge go dtí na cathracha tionsclaíochta in oirthuaisceart na Stát Aontaithe le dhá chéad bhliain anuas. Cé go bhfuil taighde éigin déanta ar an Ghaeilge i measc na n-imirceach, tá go leor...
‘Is linne í an Ghaeilge / All of us, not just some’: Díospóireachtaí faoin Úinéireacht Teanga san Fhilíocht Bhéil Dhátheangach
Cúlra ‘Is le gach duine sa tír an Ghaeilge, óg agus aosta’. Is abairt í seo ón óráid a thug an tAire Turasóireachta, Cultúir, Ealaíon, Gaeltachta, Spóirt agus Meán, Catherine Martin, sa Dáil i mí an Mhárta 2022, mar chuid den díospóireacht faoi Sheachtain na Gaeilge...
Déphearsantacht an Chainteora Dhátheangaigh – An ann di?
Like many other people who speak more than one language, I often have the sense that I’m a slightly different person in each of my languages – more assertive in English, more relaxed in French, more sentimental in Czech. Is it possible that, along with these...
Acht ón bhun aníos: An Dream Dearg, #AchtAnois agus ról an phobail san fheachtasaíocht mionteanga
Agus an domhan ag amharc ar Arlene Foster agus ar Mháirtín Mac Aonghusa, le chéile in oifig an Chéad agus an Leas-Chéad Aire, agus iad taobh le taobh i bhFómhar 2016, ag fógairt deá-scéil an Fheidhmeannais ó thuaidh, ag léiriú ré úrnua an chomhoibrithe idir an DUP...
Micheál Cíosóg agus an Ghaeilge i gCumann Lúthchleas Gael
Réamhrá Dhá chuid de thríonóid naofa Mhichíl Chíosóig a bhí i gceist leis an nGaeilge agus le cluichí dúchais na hÉireann: an tríú cuid den tríonóid seo ná stair na hÉireann (Ó Caithnia, 1982: 176). Bhí an cháil ar Chíosóg gurbh í an Ghaeilge a chleacht sé i gcónaí...
Dóchas an Dúchais: Neartú na nEalaíon Dúchais agus nGréasán Cultúrtha sa Ghaeilge
Agus sinn ag plé leis an fhocal ealaín, b’fhéidir nach miste dúinn smaoineamh ar bhunús an fhocail féin sa Ghaeilge. Is focal é atá á úsáid sa tseanchiall sin sa Ghaeilge ar fad agus is mithid dúinn cialla an fhocail a mheabhrú dúinn féin. Ciallaíonn an téarma i...
‘Bhí go maith agus ní raibh go holc’: Scéal an bhéaloidis i dtógáil an náisiúin
Folklore scholarship thrived above all in countries whose histories had been characterized by rupture rather than community and where a new hegemony was being created. There was a liberating and validating dimension to the discovery of folklore, legitimizing the...
Ag ullmhú Mic Léinn Leighis leis an nGaeilge a úsáid agus iad i mbun a gcuid oibre[1]
Réamhrá San alt seo pléitear Modúl Staidéir Speisialta (Special Study Module/SSM) a dhéanann mic léinn leighis in Ollscoil na hÉireann, Gaillimh. ‘Teanga an Leighis’ is ainm don mhodúl, agus tugann na mic léinn faoi sa dara bliain dá gcúrsa staidéir. Is í aidhm an...
Staidéar Cuimsitheach Teangeolaíoch ar Úsáid na Gaeilge sa Ghaeltacht: Impleachtaí do Ghaeltachtaí Mhaigh Eo
1. Réamhrá Leagann an Staidéar Cuimsitheach Teangeolaíoch ar Úsáid na Gaeilge sa Ghaeltacht (SCT) béim ar leith ar an riachtanas straitéiseach a bhaineann le cineálacha éagsúla pobal teanga a shainiú mar chéim tosaigh riachtanach i bpróiseas na pleanála teanga sa...