(Cuireadh leagan den pháipéar seo i láthair ag comhdháil CARTLANN – ‘Gníomhaíochas, an Ghaeilge agus na Meáin’ in Ollscoil na Gaillimhe ar 13 Aibreán, 2024. Tá an tionscadal CARTLANN á mhaoiniú ag an Údarás um Ard-Oideachas faoin gClár Taighde Thuaidh-Theas.) Cúlra:...
Topaic: Cúrsaí Cumarsáide
Ó phinn na mbaniriseoirí in Déirdre: Iris na mBan[1]
Réamhrá Tá an t-alt seo fréamhaithe i dtaighde dochtúireachta ar iriseoireacht na Gaeilge agus ar mhná na hÉireann sa tréimhse iar-athbheochana Gaeilge, idir bunú Shaorstát Éireann, 1922 agus tús chraoladh Raidió Éireann, 1962. Sa togra leathan, leagtar béim san obair...
Códswitcheáil agus códmixeáil: iniúchadh ginearálta ar an gcódmheascadh Gaeilge-Béarla ar na meáin shóisialta
Réamhrá Le blianta beaga anuas tá borradh tagtha ar úsáid na Gaeilge ar líne, agus mar thoradh ar an éileamh atá ar na meáin shóisialta tá cúinne beag den idirlíon ann ina mbíonn an Ghaeilge in úsáid go seasta mar theanga phobail ag grúpaí beomhara úsáideoirí. Tá...
Ligeann an Ghaeilge chuici is uaithi ar na meáin shóisialta: Cás-Staidéar ar an suíomh Twitter
Ba mhaith liom mo bhuíochas a ghabháil le hOllscoil Luimnigh chomh maith leis an Dochtúir Sorcha de Brún; rinneadh bunús an taighde seo faoina stiúir agus mé i mo mhac léinn ansin. Réamhrá Tá athrú thar cuimse tar éis teacht ar an úsáid a bhaintear as na meáin le...
Lá: a chúlra, a bhunú is a oidhreacht
Pobal ar leith is ea pobal Gaeilge na Sé Chontae, agus d’eascair an nuachtán Lá as an bpobal uathúil seo. Ní mór, mar sin, chun aidhmeanna agus comhthéacs bhunú Lá a thuiscint i gceart, scagadh a dhéanamh ar scéal na Gaeilge i dTuaisceart Éireann agus i mBéal Feirste...
Céad-Táblóideach na Gaeilge: Anois
Réamhrá Bunaíodh an nuachtán Anois sa bhliain 1984. Gael-Linn a bhunaigh agus mhair an foilseachán go dtí 1996. (Féach Scéal Ghael-Linn le Mairéad Ní Chinnéide le haghaidh cur síos cuimsitheach ar bhunú agus ar stair na heagraíochta sin.) San alt seo pléifear ábhar...
Samplaí den Fhrith-Sheimíteachas in Irisí Éireannacha / Gaelacha sa chéad leath den 20ú hAois
Réamhrá Ní raibh pobal mór Giúdach ag cur fúthu in Éirinn ag tús na 20ú haoise (3898 an líon Giúdach atá áirithe ar Dhaonáireamh 1901) agus don té nach raibh ag breathnú go géar ar chúrsaí polaitíochta in Éirinn, ní raibh an frith-Sheimíteachas, ar bhonn forleathan,...
Éabhlóid an Súil Eile: 20 Bliain de Bhrandáil TG4
Réamhrá Pléann an páipéar seo an éabhlóid a tháinig ar straitéis bhrandála TG4 ó 1996 go 2016. Diomaite d’obair Lysaght (2009 & 2010) agus Ó Gairbhí (2017) is gné í an bhrandáil de stair agus d’fhorás TG4 nach bhfuil an oiread sin airde tugtha ag acadóirí agus ag...
Na Gaeil agus Iriseoireacht na nGael san Airgintín ag deireadh na Naoú hAoise Déag agus ag tús na Fichiú hAoise
Réamhrá Chuaigh suas le 50,000 Éireannach go dtí an Airgintín sa tréimhse idir lár na naoú haoise déag agus an bhliain 1920. Luann Kelly (2009: 44) go raibh 36,800 duine a rugadh in Éirinn ag cur fúthu san Airgintín sa bhliain 1891. San alt seo pléitear roinnt de na...
An Dátheangachas agus Saothair Dhrámaíochta TG4: iniúchadh ar dhomhan scéalaíochta An Klondike agus Corp + Anam
Réamhrá Cé go bhfuil ficsean nuascríofa i nGaeilge á choimisiúnú agus á chraoladh ag TG4 ó bunaíodh an staisiún i 1996, feictear go bhfuil borradh suntasach tagtha ar an aschur drámaíochta ó Bhaile na hAbhann le roinnt blianta anuas. Feictear freisin go bhfuil ceangal...
Risteárd Ó Glaisne: Ceannródaí Iriseoireachta[1]
Réamhrá San alt seo breathnófar ar thábhacht Risteáird Uí Ghlaisne, ar dhuine de na scríbhneoirí ba bhisiúla Gaeilge dá raibh ann riamh é, i scéal na hiriseoireachta Gaeilge. Tarraingeofar san alt ar an ábhar a d’fhoilsigh sé ar na nuachtáin Inniu agus Amárach go...
An Scannán Aiste: teicníc eile inste scéil nó seánra ar leithligh? Léiriú an scannáin Fís na Fuiseoige
Réamhrá San alt seo déantar iniúchadh intleachtúil ar an bpróiseas a bhain le giniúint agus léiriú scannán ealaíne faoi choincheapa ómós áite agus dinnseanchais agus an tionchar atá acu araon ar fhilí áirithe in Éirinn. Craoladh an scannán atá faoi chaibidil, Fís na...
Ag Saothrú Cartlann RTÉ Raidió na Gaeltachta mar acmhainn taighde
1 Réamhrá Sa pháipéar seo, déantar cur síos ar fhorbairt an taispeántais dhigitigh Glórtha na Réabhlóide ar RTÉ Raidió na Gaeltachta (www.reabhloid.ie). Is iarracht atá sa tionscadal seo ábhar staire ó chartlann RTÉ Raidió na Gaeltachta (RnaG) a chur ar fáil, ar...
Tionchar Choinbhéirseacht na Meán ar an Iriseoireacht Chraolta sa Ghaeilge
1. Réamhrá: Nuacht RTÉ/TG4 Tá an teorainn idir meáin chumarsáide thraidisiúnta agus meáin nua-aimseartha níos doiléire sa lá atá inniu ann ná riamh. De thairbhe fhorbairtí teicneolaíochta agus cúlú eacnamaíochta go hidirnáisiúnta, tá tús áite á thabhairt do phróisis...
Togra Taighde Praiticbhunaithe sna Meáin a dhearadh: Roinnt Ceisteanna Modheolaíochta
Réamhrá Sa pháipéar seo fiosraítear cuid de na ceisteanna modheolaíochta a bhaineann le togra taighde praiticbhunaithe a dhéanamh sna meáin agus sna healaíona, ag tagairt ach go háirithe don chaibidil a rinne Leavy (2009), Freeman (2010), Bell (2006) agus Candy (2006)...